فاطمیه

تاریخ ولادت حضرت فاطمه :تاریخ نگاران در تاریخ ولادت زهرای مرضیه اختلاف نظر دارند. اما میان دانشوران شیعه مشهور است که تولد وی روز جمعه بیستم جمادی الثانی سال پنجم بعثت بوده است. دیگران ولادت آن بزرگوار را پبج سال پیش از بعثت میدانند.( عبد الله سبط ابن جوزی؛ تذکره الخواص؛ص306؛ محمد بن یوسف زرندی حنفی؛ نظم در رالسمطین؛ص175؛احمد بن عبدالله طبری؛ذخائرالعقبی؛ص62؛ابوالفراج اصفهانی) نام و القاب حضرت فاطمه طبق روایت امام صادق(علیه السلام) ریحانه نبی(صل الله علیه وآله وسلم) فاطمه(علیها سلام)در بارگاه خداوند دارای نه اسم مقدس است؛فاطمه، صدیقه،مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه،مرضیه،محدثه و زهرا. هر کدام ازاین نامها نشانگر بعدی از ابعاد شخصیت گرانقدر و الهام بخش است که به چند نمونه اشاره میکنیم: 1-علت نامگذاری فاطمه:امام صادق فرمود: فاطمه نامیده شد چون از هر گونه شر و بدی بریده شده است. امام صادق از پدر بزگوارشان نقل کردند که:رسول خدا به فاطمه فرمود:آیا میدانی چرا فاطمه نامیده شده ای؟علی(علیه السلام) پرسید یا رسول الله علت این نامگذاری چیست؟ فرمود:زیرا فاطمه ویارانش ازآتش دور شده اند.(همان) 2-علت نامگذاری زهرا:در علت نامگذاری آن حضرت به زهرا،از امام باقرسوال شد که فرمودند: چون خداونداو را از نور و عظمتش آفرید.پس نور فاطمه تابید، آسمان و زمین بواسطه ی نور او روشن شد و دیدگان ملائک رت گرفت.ملائک برای خدای متعال به سجده افتادند و پرسیدند ای خدای ما و ای سرور ما این چه نوری است؟ خداوند:این از نور من استکه آن را در آسماتم اسکان دادم و از عظمتم آفریدم و آنرا از صلب بافضیلت ترین انبیایم خارجمیکنم و از این نور، امامانی را می آفرینم که به امر من می ایستند و مردم را به سوی حق من هدایت میکنند وآنان را پس از انقطاع وحی،خلیفه خود بر روی زمین قرار میدهم. علت نامگذاری صدیقه: از نام های مبارک ایشان صدیقه است؛یعنی کسی که جدن با صدق و راستی همراه است؛چرا که وی پدر بزرگوارش را تصدیق نمود و در گفتارش با صداقت و راستی بود بسیار صادقانه رفتار میکرد و به راستی که نام صدیقه برازنده وی بود. از امام صادق روایت شده که فرمود:او صدیقه کبرا است و روزگاران بر محور شناخت شخصیت فاطمه در گردش بوده است(محمدباقر مجلسی؛بحارالانوار؛جلد 43؛صفحه 105؛محمدبن علی بن شهرآشوب؛مناقب آل ابی طالب؛جلد3؛صفحه 233)زهرای مرضیه در دوره ای با به عرضه وجود گذاشت که مسلمانان در دوران بسیار دشواری زندگی میکردند واز سوی مشرکان مکه با انواع روش های تهدید و ارعاب، ضرب و شتم،گرسنه نگاه داشتن،رها کردن انها بر شن های گرم و تفتیده و نهادن داغ های اتشین بر پیکرشان،شکنجه میشدند. رسول خدا (ص) با دیدن رنج و مصیبت یارانش،با صدور فرمان هجرت به انان فرمود:«رهسپار سرزمین حبشه شوید تا خداوند از وضعیتی که در ان قرار دارید،گشایشی برایتان فراهم نماید.» مسلمانان از بیم فتنه و فریفته شدن و برای حفظ دین و ایین خویش،با اطاعت از فرمان پیامبر گرامی از مکه بیرون رفتن و وطن و دارایی خود را به قصد حبشه ترک گفتند.(هشام بن عیوب حمیری،السیره النبویه،صفحه 321) یکی از حوادث مهم دوران کودکی حضرت زهرا،جریان محاصره مسلمانان در منطقه ای به نام شعب ابی طالب است. ان گاه که مشرکان قریش دریافتند یاران رسول خدا در برابر آنها پایداری میورزند و آزار های انان را تحمل میکنند و برعظمت دین اسلام افزوده شده و نمیتوانند از کسترش ان جلو گیری کنند،به طراحی نقشه قتل رسول خدا پرداختند.ابوطالب با اگاه شدن از این نقشه بی درنگ به شعب خود رفت و بنی هاشم و بنی عبدالمطلب را گرداورد و از انان خواست از رسول خدا حمایت و پشتیبانی کنند.حضرت حمزه،عموی پیامبر،صبح روز بعد پاسداری از جان مقدس،پیامبر را بر عهده گرفت.از طرفی مشرکان قریش انان را در تنگنای اقتصادی شدید قرار دادند و با امضای پیمان نامه ای میان خود تصمیم گرفتند تا هیچگونه داد و ستدی با انان انجام ندهند.مسلمانان حدود سه سال در این وضعیت به سر بردند،به گونه ای که توان خود را از دست دادند.در این مدت،مواد خوراکی به گونه پنهانی بدان ها میرسید و گاهی از شدت گرسنگی،صدای ناله و فریاد کودکان به هوا بر میخواست. زهرای مرضیه بخشی از ایام شیرخوارگی خود را در شعب ابوطالب سپری کرد،در این موقیت دشوار بر روی شن های داغ راه رفت،سخن گفتن اموخت و صدای ناله گرسنگان و فریاد کودکان محروم قلب کوچک اورا ازرد.در دل شبها هرگاه که از خواب بیدار میشد،نگهبانان را میدید که از بیم سو قصد دشمنان به جان پدر بزرگوارش،با شمشیر های برهنه به حفاظت و حراست مشغولند.فاطمه اطهر نزدیک به سه سال در این زندان به سر برد و تا پنج سالگی هیچگونه ارتباطی با جهان خارج از شعب نداشت.(علی بن محمد ابن اثیر شیبانی؛الکامل فی ال تاریخ؛جلد2،صفحه76.) ریشه و تبار پر افتخار حضرت زهرا(سلام الله علیها) یکی از عوامل موثر در تربیت فرزند، عامل وراثت است که از طریق پدر و مادر به فرزند منتقل میشود. علاوه بر عامل وراثت پدر و مادر با فراهم کردن محیط مناسب و نیز به کار گیری روش های مفید میتوانند به شکل مطلوب به رشدو تعالی فرزندان خود کمک کنند. از این نظر بهترین شرایط و زمینه برای رشد وشکوفایی شخصیت زهرای مرضیه(سلام الله علیها) فراهم بود؛ زیرا از پدرو مادری بی نظیر بهرهمند بود. سیمای پدر بزرگوارشان پدر گرامی اش حضرت محمد(صل الله علیه وآله وسلم) بهترین و والاترین فرستاده ی الهی؛همان شخصیت نورانی وپر افتخاری است که خداوند درقرآن کریم بارها شخصت وخصائص ممتاز اورا ارج نهاده وبا بهترین کلمات اورا ستوده است. جمله ایی در وصف رسالتش: «خداوندبرمومنان منت نهاده هنگامی که در میان انها،پیامبری از خودشان برانگیخت کا آیات اورا به آنها بخواند وآنها را اک کند و کتاب و حکمت بیاموزد هرچند بیش از آن،در گمراهی آشکاری بودند.(آل عمران:159) ویا در توصیف اخلاق بی نظیرش فرمود:«انک لعلی خلق عظیم.«و تو اخلاق بزرگ و برجسته داری.(قلم:آیه4) مادرگرامیشان: مادر ایشان حضرت خدیجه(سلام الله علیها)دختر خوَیلِد،نخستین همسر پیامبر گرامی (صلی الله علیه وآله)است.وی از پدر مادر قریشی واز اصیل ترین خاندان جزیرۀالعرب پابه عرصه گیتی نهاد. وی افزون بر این تبار برجسته،از نیک نامی و اخلاق پسندیده وخصلت ارزشمند برخوردار بود.وی به منزلتی رسیده بود که پیش از ازدواج با رسول خدا(صل الله علیه وآله) به طاهره و مهتر بانوان قریش شهرت داشت. خدیجه،در کنار این همه فضایل برجسته،یکی از ثروتمند ترین افراد قریش به شمار می آمد او با دو عامل وراثت و تربیت، بر فطرت دین خدا استوار بود. پدرش خویلد با«تبع» پادشاه یمن که میخواست حجرالاسود را به یمن منتقل سازد،به مبارزه بر خاست واز این کار جلوگیری کرد واز قدرت و نیروی فراوان وی بیمی به خود راه نداد و این مبارزه را از دستورهای دین وآیین خو شمرد.( سید هاشم معروف حسنی؛سیره الائمه الانثی عشر؛ج1،ص42). اسد ابن عبدالعزی،پدر بزرگ حضرت خدیجه،از اعضای بر بجسته پیمان «حلف الفضول» بود که قبایل قریش دعوت او را پذیرفت و با امضای قراردادی پیمان بستند؛تا از مظلومان وستم دیدگان مکه یا کسانی که وارد این شهرمیشوند،حمایت کنند وحق آنان را از ستم پیشگان بستانند پیامبر گرامی اسلام(صل الله علیه وآله وسلم) در این زمینه فرمود: درخانه عبدالله بن جدحان شاهد پیمانی بودم که اهمیت آن ازشتران سرخ مو برایم بیشتر است. اگر در روزگار اسلام نیز چنین پیمانی دعوت شوم، آنرا خواهم پذیرفت.(هشام بن ایوب حمیری؛السیره النبویه؛ج1،ص134) حضرت زهرا(سلام الله علیها)ازنگاه پیامبر(صلی الله علیه وآله) 1«فاطمه قلبی و روحی التی بین جنبی»:فاطمه قلب و روح من در کالبدم است.(ابراهیم بن محمد جوینی خراسانی؛فرائد المسطین؛ج2،ص66) 2«ان الله لیغضب لغضب فاطمه ویرضی لرضاها»:خداوند با خشم فاطمه،خشمگیم وبا رضایت او راضی و خوشنود می شود.»(محمد بن عبد الله حاکم نیشابوری؛مستدرک علی الصحیحین؛ج3،ص154محمد بن احمد ذهبی؛میزان الاعتدال؛ص1) 3«فاطمه بضعتة منی من آذاها فقد آذانی ومن احبها فقد احبنی.»:فاطمه پاره تن من است.هرکس اورا بیازارد،من را ازرده وهرکسی که به او محبت ورزد،به من مجبت روا داشته.»(مسلم بن حجاج نیشابوری؛صحیح مسلم؛ کتاب فضائل الصحابه؛ احمد بن شعیب نسائی؛خصائص؛ص35؛مسلم بن قتیبه دینوری) حضرت زهرا(سلام الله علیها)در دیدگاه امامان معصوم پس از مراسم ازدواج حضرت زهرا با امام علی رسول خدا به دیدار نو عروس و داماد شتافت و از دختر عزیزش پرسید که دیدگاهش در مورد حضرت علی(علیه السلام) چیست ؟ حضرت زهرا(سلام الله علیها) عرض کرد:«خیر بعل» علی بهترین همسر است. آنگاه رسول خدا دست امام علی را به آرامی گرفت و پرسید:«همسرت فاطمه را چگونه همسری دیدی؟» در پاسخ عرض کرد: «نعم العون فی طاعه الله »فاطمه بهترین یاور در راه اطاعت و بندگی خداست.(محمد باقر مجلسی؛بحارالانوار؛ج43،ص117) امام علی درآخرین روزهای عمر همسرمهربانش،اورا این چنین توصیف میکنند: فاطمه جان از تو خداشناس تر،ایسته کردارترین،پرواپیشه ترین،گرامی ترین و خداترس ترین انسانها هستی و… .(همان،ص191) عصمت حضرت زهرا(سلام الله علیها) از قرآن و روایات استفاده میشود که فاطمه زهرا(سلام الله علیها)دارای مقام عصمت است.خداوند متعال در قرآن کریم میفرمایید: « خداوند فقط میخواهد پلیدی و کناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شما را پاک سازد.(احزاب،33) این آیه به صراحت بیان می دارد که اهل بیت معصوم و بی لغزش هستند،هیچ گناهی نمیکنند چرا که کلمه «الرجس» دلالت برعموم گناهان میکند و این آیه اهل بیت(علیهم السلام) را،از تمام گناهان ولغزشها به دور باشد؛بدون شک و شبهه ای مدال پر افتخار عصمت را دارا خواهد بود. ایمان وعبادت حضرت زهرا(سلام الله علیها) ارزش و اعتبارو اعتبارهرانسان،به ایمان وی به خدا بستگی دارد.پرستش خداوند،نردبان رسیدنبه اوج و بلند ای کمال انسانی به شمار می آید و پیامبران و اولیای خداوند به تناسب درجات ایمان و پرستش و عبادت خالصانه خو در دنیا،در بهشت جاودان خداوند در جایگاه صدق قراردارند. همانگونه که در سوره مبارکه دهر،قرآن کریم گواه کمال اخلاص و بیم زهرای مرضیه از خداوند بزرگ وایمان بسیارنیرومند او و روز جزا است.پیامبر گرامی نیز گواه ایمان آن بانوی دو جهان است؛آنجا که فرمود: «خداوند دل واعضای دخترم را عمیقا سرشار از ایمان ساخته و بدین سان همواره در اطاعت و فرمانبرداری خدا به سر میبرد. (محمد باقر مجلسی؛بحارالانوار،ج43؛ص56-58) تحمل دشواری زیاد در زندگی مشترک از جابر بن عبدالله انصاری روایت شده است: رسول خدادید فاطمه ردایی از جل های شتر پوشیده وبا دستان خود دستاس میگرداند و به فرزندانش شیر میدهد. از دیدناین منظره اشک در چشمان مبارکش حلقه زد و فرمود. «دخترم، تلخ کامی های دنیا را برای دست یابی به شیرینی آخرت،بگذران.» فاطمه گفت:« خدا را برنعمت و کرامتهایش شکر و سپاس میگوییم. »سپس خداوند این آیه ی شریف را نازل فرمود: «و لسوف یعطیک ربک فترضی» یعنی خداوند در قیامت آنقدر به تو نعمت،عنایت میکند تا راضی شوی.(پیشین،ج3،ص86.البته آیه فوق از آیه ی سوره ی مکی ضحی میباشد که ممکن است نزول ثانوی برای یاآوری داشته باشد.) از انس نقل شده است: روزی بلال در گفتن اذان نمازتاخیر داشت. رسول خدا به او فرمود:چه چیزسبب تاخیر تو شد؟ بلال گفت:گذارم به خانه فاطمه افتاد دیدم دستاس میگرداند و کودکش گریه میکند.به او گفتم:اگر اجازه فرمایید، من دستاس را بگردانم و شما کودک را آرام کنید و یا برعکس. فاطمه(سلام الله علیها)فرمود: بلال من بهتر از تو میتوانم کودکم را آرام کنم.وهمین کار سبب تاخیر من شد. پیامبر فرمود:تو بر فاطمه ترحم کردی.خداوند بر تو ترحم کند.(احمد بن عبدالله بن طبری؛ذخائر العقبی،ص61) مبارزات سیاسی حضرت زهرا(سلام الله علیها) پس از خلافت ابوبکرو با گذشت ده روز که کار وی سر و سامان یافت،وی عمالش را به فدک فرستاد تا وکیل فاطمه الزهرا دخت رسول خدا را از ان بیرون کند.زهرای مرضیه کسی را نزد ابوکر فرستاد و به او فرمود:«از ابوبکر بپرس تو از رسول خدا ارث میبری یا خانواده اش؟»ابوبکر در پاسخ گفت:«البته خانواده وی.»فاطمه فرمود:«بنابراین سهم رسول خدا چه میشود؟»ابوبکر گفت«من از رسول خدا شنیدم که میفرمود:«خداوند تا رسولش زنده بود،اموالی را در اختیار او قرار داد و پس از رحلت وی انرا برای جانشین پس از او مقرر داشت.اکنون که من پس از او ب خلافت رسیده ام،ان را به مسلمانان بر خواهم گرداند.»(هبه الله بن محمدابن ابی احدید؛شرح نهج البلاغه؛جلد 14،صفحه218-219) این نخستین گام مقدماتی حضرت زهرا شمرده میشد تا خود به صورت مستقیم وارد عمل شود. مبارزه منفی؛با گریه های سوز ناک فاطمه زهرا(سلام الله علیها)پس از پدر بزرگوارشان چند ماه بیشتر زنده نبود و این مدت را با گریه و آه سپری کرد تا آنکه در زمره ی یکی از بسیار گریه کنندگان تاریخ در آمد و هیچگاه خنده دار دیده نشد. (محمد بن سعد؛طبقات الکبری؛ج2؛ص84) گریه های زهرا علل و انگیزه های گوناگون داشت که مهمترین آنها انحراف مسلمنان از راه راست وسقوط در وادی پر مخاطره ای بود که به اختلاف و فرو پاشی تدریجی مسلمانان می انجامید. وی در دوران زندگانی پدر بزرگوارشان شاهد گسترش رسالت خداوند بود و ارزشمندترین چیزهایش را برای پیروزی اسلام و استواری پایه های عدل و داد در سراسر گیتی،در طبق اخلاص نهاد.اما غضب خلافت و رخداد های بعد،آمال و آرزوهایش را درهم کوبید و قلب پاکش را اندوهگین ساخت.بدین سان،اندوهی افزون بر حزن از دست دادن پدر بزرگوارش متحمل گشت. نتیجه گیری: ارزش و اعتبار هر انسان،به ایمان وی به خدا بستگی دارد.پرستش خداوند،نردبان رسیدن به اوج و بلندای کمال انسانی به شمار می آید و پیامبران به اولیای خداوند به تناسب درجات ایمان و پرستش و عبادت خالصانه خود در دنیا،در بهشت جاودان خداوند در جایگاه صدق قرار دارند.